Bilimin çılgın Türkleri
Son dönemde dünyada yürütülen bilimsel çalışmalara Türk bilim insanları damga vurdu. Onların laboratuvarlarda geçirdiği uykusuz geceler sonucunda elde ettiği başarılar, Afrika’dan Ortadoğu’ya milyonlarca kişinin hayatına dokunuyor. İşte buluşlarıyla tüm dünyanın konuştuğu çılgın Türkler…
Biyomedikal bilimci ve iş insanı Özlem Türeci kanser araştırmaları konusuna yıllarını vermiş bir bilim insanı. 1967 yılında Almanya’nın Lastrup kentinde dünyaya gelen Türeci, lisans eğitimini Saarland Üniversitesi’nde tamamladı. Mainz Üniversitesi Hastanesi’nde modifiye edilmiş genetik kodlarla bağışıklık sisteminin kanserle mücadele etmesini hedefleyen çalışmalar yürüten Türeci, 2001 yılında eşi Uğur Şahin ile birlikte Ganymed isimli ilaç şirketini kurdu. Kansere karşı antikor tedavileri üzerinde çalışan Ganymed 2016 yılında Japon ilaç devi Astellas’a satıldı. 2008 yılında Uğur Şahin ve Avusturyalı onkolog Christoph Huber ile birlikte BioNTech isimli biyoteknoloji şirketinin kurucuları arasında yer alan Türeci, bu şirkette immünoterapi kanser tedavileri üzerinde çalışmalar yaptı. COVID-19 salgınının ardından aşı bulma çalışmalarına hız verdi, ABD merkezli ilaç şirketi Pfizer ile birlikte COVID-19 hastalığına karşı yüzde 90 başarı elde ettiği duyurulan aşıyı üretti. Farklı ülkelerin ürettiği aşılarla birlikte tüm dünyanın umudu haline gelen BioNTech aşısı ile Özlem Türeci, Financial Times tarafından eşi Uğur Şahin’le birlikte yılın kişisi seçildi.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) de Özlem Türeci’nin COVID-19 aşısı yarışında önde gelen bilim kadınlarından biri olduğunu belirtti. Merkezi Paris’te olan UNESCO’nun Twitter hesabından yapılan açıklamada, “Dr. Özlem Türeci, COVID-19 aşısı yarışında önde gelen bilim kadınlarından biridir. Cinsiyetçi, etnik ve dini kalıplara son verilmeli. Bilim çeşitliliğe dayandığı için çok daha etkilidir” ifadesini kullanıldı. Açıklamada Türeci’nin “Kimliğin olumsuz bir yanı yok, kötü olan onun siyasileştirilmesidir” değerlendirmesine de yer verildi.
4 yaşındayken ailesiyle Hatay’dan Almanya’ya göç eden Uğur Şahin, bugün dünyanın en çok konuştuğu isim haline geldi. İmmünolog, onkolog ve akademisyen olan Şahin, ürettiği COVID-19 aşısıyla tüm dünyaya umut haline gelen BioNTech şirketinin kurucu ortağı ve CEO’su. Aynı zamanda Mainz Johannes Gutenbberg Üniversitesi Tıp Merkezi’nde öğretim üyesi. 1965 Hatay doğumlu olan Şahin Köln Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni 1992 yılında bitirdi. 1993 yılında tümör hücrelerinde immünoterapi üzerine yaptığı çalışmalarla doktora derecesi alan Şahin, 2006 yılında Mainz Üniversitesi’nde profesörlük unvanı aldı. Şu anda 1300 çalışanı olan BioNTech şirketi ile insan vücudunun kendi antijenini üretmesini sağlamak için mRNA adı verilen genetik materyali kullanarak kanser immünoterapisi tedavi yöntemleri üzerinde çalışıyor. 2019 yılında pandeminin başlamasıyla birlikte de eşi Özlem Türeci ile COVID-19 aşısı üretimi üzerine yoğunlaştı. 2006 ve 2010 yıllarında Almanya Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’nın verdiği “Go-Bio Ödülü”nün sahibi olan Şahin, Aralık 2020’de eşi Özlem Türeci ile birlikte Axel Springer SE’nin Onur Ödülü’ne layık görüldü.
Mayo Clinic’in Klinik Vasküler ve Girişimsel Radyoloji Anabilim Dalı Uzmanı, Minimal İnvazif Terapötik Laboratuvarı direktörü ve kurucusu Prof. Dr. Rahmi Öklü ve ekibi kanserli dokuyu yok eden yeni bir iyonik sıvı formülasyonu geliştirerek dünya bilim sahnesinde büyük yankı uyandıran bir buluşa imza attı. Tıp lisansını Northwestern Üniversitesi’nde, yüksek lisansını Yale Üniversitesi’nde biyokimya doktora derecesini ise Cambridge Üniversitesi’nden alan Öklü, geliştirdikleri yöntemin özellikle nakil bekleyen karaciğer kanseri hastaları için de umut olduğunu belirtti. “Sadece ultrason ve iğneye ihtiyaç var” diyen Prof. Köklü’nün geliştirdiği yöntemde ilaç doğrudan tümöre ulaşıp yok ediyor. Uzun süre bölgede kalan ilaç fazla doz gereksinimi yaratmıyor. Prestijli tıp dergisi “Science Translational Medicine” dergisi Öklü’nün çalışmasını kapağından duyurdu.
Avusturya’da yaşayan Türk bilim insanı Kamil Önder mutasyona uğrayan COVID-19 virüsünün bu yeni türünü kısa sürede tespit edebilen bir PCR testi geliştirdi. Avusturya’da faaliyet gösteren Procomcure Biotech şirketinin CEO’su ve kurucusu Prof. Dr. Önder, geliştirdikleri testin “(DNA) dizileme” ihtiyaç duymadan İngiltere ve Güney Afrika’da ortaya çıkan COVID-19 türünü hızlı şekilde belirlediğini söyledi. Avusturya’da kullanılmaya başlanan testin doğruluk oranı yüzde 70 ile 80 arasında değişiyor, maliyeti ise 6 Euro. Dizileme olmadan uygun ücretli hızlı sonuç veren bu test COVID-19’la mücadelede önemli bir adım olarak görülüyor.
