Çekya’nın Brdy bölgesinde, su sorunlarını çözmek için planlanan bir baraj inşaatı yedi yıl boyunca ilerleyemedi. Gerekli izinlerin alınamaması nedeniyle proje durma noktasına geldi. Ancak Ocak ayında yetkililer, barajın tamamlandığını fark etti, üstelik tamamen ücretsiz bir şekilde. Bu işi sekiz kunduz üstlenmişti.
Çekya Doğa ve Peyzaj Koruma Ajansı’nın Orta Bohemya ofisi başkanı Jaroslav Obermajer, “Kunduzlar her zaman en iyisini bilir,” diyerek doğanın kendi çözümünü ürettiğini vurguladı.
Kunduzlar neden baraj yapar?
Yarı sucul kemirgenler olan kunduzlar, çamur, taş ve ağaç dallarını kullanarak dereleri tıkayarak göletler oluşturur. Bu göletler, yalnızca kendileri için değil, birçok diğer canlı türü için de yaşam alanı sağlar.
Kunduz barajları; sucul böceklerden balıklara, amfibilerden leyleklere, hatta geyik ve bizonlara kadar birçok canlıya yeni habitatlar sunar. Aynı zamanda doğal yangın setleri ve karbon depoları oluşturur, su baskınlarını önlemeye yardımcı olur.
Bavyera’daki Federal Doğa Koruma Derneği’nin kunduz yöneticisi Gerhard Schwab, kunduzların kısa sürede bir alanı su altında bırakabileceğini, ancak gerçek bir baraj inşasının haftalar sürebileceğini belirtti. Muhtemelen insanlar, kunduzların çalışmalarını tamamlanana kadar fark etmemişti.
Ekosistem mühendisleri iş başında
Bilim insanları, çevrelerini değiştirerek ekolojik dengeye katkı sağlayan hayvanları “ekosistem mühendisleri” olarak tanımlıyor. Kunduzlar da bu tanımın en bilinen örneklerinden biri.
Güçlü dişleriyle ağaçları kemirerek hem ormanları şekillendiriyor hem de baraj inşasında kullanıyorlar. Hatta Kanada’daki Wood Buffalo Ulusal Parkı’nda bulunan dev bir kunduz barajı, yaklaşık yedi futbol sahası uzunluğunda ve uzaydan bile görülebiliyor.
Gazeteci ve yazar Ben Goldfarb, “Artık kunduzların yaptıkları hiçbir şey beni şaşırtmıyor,” diyerek bu canlıların doğaya sunduğu katkının büyüklüğüne dikkat çekti.
İnsanlar da faydalanıyor
Kunduzların sadece doğaya değil, insanlara da fayda sağladığı birçok örnek bulunuyor. ABD’nin Oregon eyaletinde, milyonlarca dolarlık bir atık su arıtma tesisinin yanında kunduzların inşa ettiği barajlar, ağır metaller ve diğer kirleticileri insan yapımı sistemden iki kat daha verimli süzebildi.
Kaliforniya’daki Yurok Kabilesi, kunduz getirilmesinin yasak olduğu bölgelerde “kunduz barajı benzeri yapılar” inşa ederek doğaya katkıda bulunuyor. Böylece ekolojik dengeyi sağlamanın yanı sıra, kunduzları bu alanlara çekme şansı doğuyor.
Idaho’daki büyük Sharps Yangını’ndan sonra, kunduzların yaşadığı vadilerin hâlâ yemyeşil ve sulak kalması da bu canlıların doğa üzerindeki olumlu etkisini bir kez daha kanıtladı.
Yetkililer doğaya güveniyor
Avrupa’nın yerli türlerinden olan Avrasya kunduzları, geçmişte aşırı avlanma nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı. Ancak son yıllarda yapılan koruma çalışmaları sayesinde birçok bölgede popülasyonları yeniden artış gösterdi.
Yetkililer, kunduzların Brdy’de yaptığı barajı yıkmak yerine olduğu gibi bırakma kararı aldı.
“Bu bizim planladığımız bir şey değildi, ama kunduzlar ekolojik işlevi mükemmel bir şekilde yerine getiriyor. Onların devam etmesine izin vereceğiz,” diyen uzmanlar, doğanın kendi dengesini bulmasına fırsat tanımayı seçti.
Kunduz uzmanı Schwab ise sahada yaptığı incelemelerin ardından, “Bir dere kunduzlar olmadan sadece sudan ibarettir,” diyerek bu ekosistem mühendislerinin doğa üzerindeki eşsiz etkisini özetledi.
