Yapay zekâ kavramı son yıllarda yaşamın her alanında karşımıza çıkmaya başladı. Sağlık alanına da hızlı giriş yapan bu teknoloji, öğrenme ve akıl yürütme süreçlerinin insan zekâsının bilgisayar sistemleri tarafından taklit edilmesi olarak tanımlanıyor. Yaşamımıza yeni giren ve yakın gelecekte çok sayıda örneğini göreceğimiz yapay zekâ destekli tıbbi uygulamalar ve uzaktan kontrol edilebilir teletıp sistemleri ile hem sağlık çalışanlarına destek sağlanması hem de kişisel sağlık alanında daha fazla iyileşme elde edilmesi hedefleniyor.
Bu hedef doğrultusunda yapay zekâ dünyada “salgın” olarak kabul edilen hastalıklar arasında bulunan diyabetle mücadelede de fark yaratan örnekler içeriyor.
Şeker Hastalığı (Tip 2 Diabetes Mellitus),dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu için bu soruna çözüm bulmak çok önemli görülüyor. Uluslararası Diyabet Federasyonu dünyada yaklaşık 470 milyon diyabet hastası olduğunu, bu sayının 2030 yılına kadar 580, 2045 yılında ise 700 milyona ulaşacağını öngörüyor. En büyük tehlike şeker hastalarının yüzde 50’ye yakınının hastalıklarının farkında bile olmamaları. Türkiye'de yapılan çalışmalar ülkemizde diyabet yaygınlığının son 10 yılda iki katına çıktığını ve toplumun neredeyse yüzde 15’ine ulaştığını gösteriyor. Bu hastaların sadece yarısı tedavi ve yaşam tarzlarını hastalıklarının farkında olarak düzenlerken diğer yarısı bundan mahrum kalıyor. Henüz tanı almadıkları için tedavileri planlanamamış şeker hastalarının tespitinde ise aile hekimleri ve aile hekimliğinde yapılan tarama programları çok önemli görülüyor. Aile hekimlerinin, tanı ve tedavi sürecinde bireylerde gelişebilecek şeker hastalığına bağlı çok sayıda sorunun önlenmesinde aktif rol oynayacakları belirtiliyor.
Hastalar ve sağlıklı bireyler hakkında toplanan veriler ile sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi için en etkin çözümün yapay tarafından sağlanabileceği düşüncesiyle Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde ,“Şeker Hastalarında Yapay Zekâ Destekli Beslenme Müdahalesinin Kan Şekeri Kontrolüne Etkisi” konulu bir tez çalışması yapıldı. Çalışma, Aile Hekimliği Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersin Akpınar denetiminde Dr. Rabia Eroğlu Kılaç tarafından gerçekleştirildi. Temmuz 2020 - Şubat 2021 tarihleri arasında çok merkezli ve müdahalede bulunulmayan kontrol grubunun olduğu bu bilimsel klinik çalışmada, müdahalede bulunulmayan kontrol grubundaki şeker hastaları normal tedavilerine devam ettiler. Müdahalede bulunulan şeker hastası çalışma grubuna ise www.airmed-a.com internet adresindeki yapay destekli beslenme ve kontrol müdahalesi yapıldı.
Bu çalışmada, yapay zekâ destekli beslenme müdahalesinin, çalışmaya alınan şeker hastalarının kan şekeri kontrolüne olan etkisi gözlemlendi. Geliştirilen internet sayfası kullanılarak, beslenme veri girişi sağlayabilecek katılımcılar (hastanın kendisi veya bakım vereni) için araştırmaya özgü bir puanlama sistemi geliştirildi. Yapay zekâ destekli bu sistemin kullanımı her şeker hastasına eğitimlerle anlatıldı. Tüm hastalara uluslararası standartlardaki yaşam doyum ölçeği ve diyabete bağlı yaşam kalitesi denetim ölçekleri uygulandı. Bunun yanında hastaların bedensel, fiziksel ve sosyal durumları da değerlendirildi.
Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 54,75 idi. Çalışmaya başlandığında yapay desteği almayan grup ile yapay zekâ desteği alan grupların üç aylık kan şekeri düzeyleri birbirlerine benzer iken, çalışma sonrası yapay zekâ desteği alan hasta grubun kan şekeri değerleri daha uygun düzeylere gerilemiş ve şeker hastalarının beslenme ve tedavi düzenlemelerini kendi başlarına yapay zekâ desteği ile başardıkları görülmüştü. Araştırma sonucunda çalışmaya katılan şeker hastalarının yapay zekâ destekli müdahaleler sonucunda yaşam doyum ölçeklerinde ve şeker hastalığına bağlı yaşam kalitelerinde anlamlı düzelme meydana geldiği gösterildi.
